Οι γυναίκες...του Godard, στα πλαίσια της γαλλικής nouvelle vague.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και στις αρχές του ’60 υπήρξε η άνοδος ενός νέου κινήματος, μιας νέας γενιάς κινηματογραφιστών σε ολόκληρο τον κόσμο. Πολλοί σκηνοθέτες σχημάτισαν κινηματογραφικές ομάδες , άλλοι αρθρογραφούσαν σε έγκυρα κινηματογραφικά περιοδικά. Γενικότερα οι ομάδες αυτές σε πολλές χώρες στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στην Αγγλία, την Ιταλία, την Ισπανία αλλά και τη Βραζιλία, τον Καναδά και την Ιαπωνία είχαν ασπαστεί το νέο κίνημα κινηματογράφησης. Από όλες αυτές τις ομάδες ,αυτή που άσκησε μεγαλύτερη επίδραση ήταν αυτή της Γαλλίας. Τη δεκαετία του ’50 μία ομάδα νέων συντακτών του περιοδικού Cahiers du cinema έγραφε άρθρα μέσα από τα οποία εξαπέλυε επιθέσεις κατά των Γάλλων σκηνοθετών της εποχής τους. Μέλη της ομάδας αυτής ήταν οι καταξιωμένοι πλέον για το έργο τους σκηνοθέτες Jean-Luc Godard, Eric Rohmer, Claude Chabrol, Jacques Rivette. Οι παραπάνω κινηματογραφόφιλοι δεν αρκέστηκαν στο να γράφουν κριτικές, αλλά είχαν ανάγκη την παραγωγή δικών τους ταινιών. Έτσι λοιπόν, με ελάχιστο budget, έκαναν αρχικά μικρού μήκους ταινίες σε φυσικούς χώρους μακριά από τα στούντιο. Το νέο αυτό κίνημα ονομάστηκε από κριτικούς κινηματογράφου και δημοσιογράφους ''Nouvelle Vague'', ''Νέο Κύμα'' λόγω της όρεξης, πρωτοτυπίας και των καινοτομιών που εισήγαγε.

    Ένας από τους νέους- επαναστάτες του σινεμά ήταν ο ιδιαίτερος και ξεχωριστός Jean-Luc Godard. Ένας από τους πρωτοπόρους της γαλλικής nouvelle vague, σκηνοθέτης, κριτικός κινηματογράφου και αρθρογράφος του γαλλικού κινηματογραφικού περιοδικού Cahiers du cinema με δικό του στίγμα, ύφος και κινηματογραφικό χαρακτήρα, είναι αυτός που μέσα στο πλαίσιο του κινήματος του νέου κύματος κατάφερε να φέρει την απόλυτη επανάσταση στη κινηματογραφική οθόνη. Δημιούργησε ταινίες μοντέρνες για την εποχή με διαφορετικό ύφος και αισθητική. Ένθερμος υποστηρικτής των διαφορετικών του ιδεών, πίστευε και ήθελε να κάνει ό,τι τον ενέπνεε και να κινηματογραφεί ιστορίες με όποιον τρόπο εκείνος ήθελε. Πράγματι, μέσω των ταινιών του καταλαβαίνουμε την αφοσίωσή του στο τρόπο που παρουσιάζει τα θέματα για τα οποία μιλά, την έμφαση που δίνει στην επιλογή των προσώπων των ταινιών του που παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο σε όλη την εξέλιξη και αφήγηση της ταινίας. Με την πολιτική του προσέγγιση σε θέματα ανθρώπινων σχέσεων, σε θέματα επικοινωνίας των ατόμων σπάζει τα κινηματογραφικά ''πρέπει'' και με τις μαρξιστικές του θέσεις κατάφερε να γίνει ένα πασίγνωστο όνομα και να δημιουργήσει ταινίες τόσο κλασικές αλλά και μοντέρνες ταυτόχρονα με απόλυτα διαχρονικό χαρακτήρα. Ο Godard χρησιμοποιεί θέματα διαχρονικά αλλά και πρόσωπα που έχουν αφήσει εποχή με την ερμηνεία τους αλλά και με τη γοητεία τους. Συγκεκριμένα, η αγάπη του για το γυναικείο φύλλο είναι έκδηλη μέσα από την φιλμογραφία του. Γυναίκες όλων των τύπων έκαναν την εμφάνισή τους στις ταινίες του δίνοντας ένα άρωμα γαλλικής και όχι μόνο, φινέτσας στο έργο του. Θέματα όπως οι ερωτικές σχέσεις, οι ανησυχίες που προκαλούν, η γυναικεία ανάγκη για αγάπη και φροντίδα, αλλά και η μοναξιά και η ζήλια αποτυπώνονται στα γυναικεία εικονικά είδωλα που χρησιμοποιούσε στις ξεχωριστές ταινίες του που άφησαν εποχή όχι μόνο στον ευρωπαϊκό αλλά και τον παγκόσμιο κινηματογράφο, επηρεάζοντας πολλούς γνωστούς και πετυχημένους σύγχρονους σκηνοθέτες, όπως για παράδειγμα ο Quentin Tarantino, Martin Scorsese, Pier Paolo Pasolini.

    Η πρώτη κινηματογραφική δουλειά του ιδιαίτερου κύριου Godard είχε τίτλο ''A bout de soufflé'' και κυκλοφόρησε το 1960 με πρωταγωνίστρια τη Jean Seberg. Με συμπρωταγωνιστή τον διάσημο ηθοποιό Jean- Paul Belmondo, η νεαρή και φρέσκια Seberg ενσάρκωσε το ρόλο της Patricia, μίας αμερικανίδας τουρίστριας που πέφτει θύμα της γοητείας του Michel που προσπαθεί να τη κερδίσει για να φύγει μαζί της για την Ιταλία. Η αφέλεια και η νεανικότητα του προσώπου της όμορφης Jean με το κοντό αγορέ κούρεμα και τα φινετσάτα σύνολα αποδίδουν ακριβώς αυτό που ο Godard ήθελε για την ταινία αυτή. Η αγορίστικη θηλυκότητα της Seberg άφησε εποχή στη μόδα του ’60 μέσα από τις κινηματογραφικές οθόνες. Η εκλεκτική Patricia αν και γεμάτη ενδιαφέρον για νέες περιπέτειες με τον Michel δεν φαίνεται να αφήνεται στη γοητεία του, λόγω του αθώου και συγκρατημένου χαρακτήρα της. Όταν συνειδητοποιεί πως δεν της ταιριάζει αυτός ο τύπος συντρόφου αποφασίζει να αρκεστεί στο ρομαντικό φλερτ με τον Michel αλλά τελικά τον καταδίδει στην αστυνομία, καθώς ο τελευταίος ήταν ένας κλέφτης και αποτελούσε απόβρασμα της κοινωνίας. Η κάμερα αγκαλιάζει τα πρόσωπα με τρυφερότητα και ρομαντισμό, ενώ η Jean Seberg αποτελεί ένα διαφορετικό πρότυπο μοντέρνας γυναίκας μέσα από την ταινία- ''σπουδή'' της γαλλικής nouvelle vague. Με καθαρά στοιχεία του κινήματος κινηματογραφούνται οι ζωές απλών ανθρώπων και η δυσκολία επικοινωνίας τους. Η κίνηση της κάμερας που επιλέγει ο σκηνοθέτης είναι γρήγορη και αποσπασματική, καθώς ο διευθυντής φωτογραφίας κρατούσε την κάμερα καθισμένος σε ένα αναπηρικό καροτσάκι για να ακολουθήσει τον ήρωα σε μία από τις σκηνές.

    Μία ακόμη γυναίκα που ενσάρκωσε ένα ακόμη κινηματογραφικό ρόλο του Godard με το όνομα Camille ήταν η πανέμορφη και υπέρλαμπρη Brigitte Bardot στη ταινία ''Le mepris'' το 1962. Η ταινία είναι ένας μοντέρνος παραλληλισμός της Οδύσσειας του Ομήρου με τη μοντέρνα εκδοχή του Godard. Ο Godard εδώ κάνει μία έξυπνη σύνδεση του αρχαίου ελληνικού μύθου με τη μοντέρνα ζωή τοποθετώντας στο επίκεντρο της ταινίας την καθηλωτική Bardot. Την εποχή που κυκλοφόρησε η ταινία, η ξανθιά καλλονή βρισκόταν στο απόγειο της φήμης της μέσα από τις ταινίες που την έκαναν το απόλυτο σεξουαλικό γυναικείο σύμβολο και την απόλυτη φαντασίωση του κάθε άνδρα θεατή. Ξεκινώντας η ταινία, η σκηνή που βρίσκονται στο κρεβάτι η Camille και ο Paul είναι ένας ύμνος προς το γυναικείο σώμα, την κλασική και αντικειμενική ομορφιά, στοιχεία που ενσαρκώνει σωματικά η πανέμορφη ηθοποιός. Δίνοντας ένα ύφος ηδονοβλεψίας, ο Godard δείχνει το γυμνό γυναικείο κορμί χωρίς κανέναν ενδοιασμό, αλλά αντίθετα με ασυγκράτητο ερωτισμό. Για να πετύχει όμως την αποστασιοποίηση που χρησιμοποιεί ως τεχνική στις ταινίες του βάζει χρωματικά φίλτρα (κόκκινο, άσπρο, μπλε). Στη σύγχρονη μεταφορά της Οδύσσειας του Godard η Camille είναι η Πηνελόπη, η οποία όμως δεν καταφέρνει να μείνει πιστή προς το σύντροφό της διαλέγοντας τη συντροφιά του Προκός και την προσωπική της ελευθερία. Η ταινία εκφράζει επίσης τις ιδέες του σκηνοθέτη για τη μοντέρνα γυναίκα, την ομορφιά και τις επιλογές της. Η Bardot μέσα από την ταινία παρουσιάζεται ως μία ελεύθερη, μοιραία, μυστήρια Camille που μέσα από την πικρή συζυγική της καθημερινότητα προσεγγίζεται από τον σκηνοθέτη με αγάπη και γλύκα μέσα από τα απίθανα πλάνα του. Μία ταινία που από πολλούς θεωρήθηκε η καλύτερη γαλλική ταινία που πρέπει κάθε κινηματογραφόφιλος απαραίτητα να δει. Και αυτό είναι σίγουρα κάτι που μπορώ να επιβεβαιώσω!

   Στις ταινίες του όμως πρωταγωνίστησαν και γυναίκες της προσωπικής του ζωής όπως η σύζυγος του Anna Karina και μούσα της γαλλικής nouvelle vague. Αν το νέο κινηματογραφικό για την εποχή κύμα είχε πρόσωπο θα ήταν σίγουρα η ανεπανάληπτη Anna Karina. Η Δανή πρωταγωνίστρια κάνοντας την εμφάνισή της σε ταινίες του Godard άφησε εποχή με τον τρόπο που προσέγγισε τους διάφορους ρόλους της. Tο ταλέντο της και η ικανότητά της να προσαρμόζεται σε κάθε ρόλο αποδεικνύει πως άξια αποτελούσε τη μούσα του σκηνοθέτη για κάποια από τα πιο παραγωγικά του χρόνια. Για παράδειγμα μέσα από την ταινία ''Vivre Sa Vie'' (1962) η πρωταγωνίστρια Nana (άμεση σύνδεση με την Nana του Εμίλ Ζολά) δουλεύει σε ένα δισκοπωλείο και λόγω των οικονομικών της προβλημάτων καταλήγει στη πορνεία ξεφεύγοντας από τον σύζυγό της και το παιδί της για την αναζήτηση μίας ψεύτικης ελευθερίας. Παρακολουθώντας όμως στον κινηματογράφο την ταινία για τα πάθη της Ζαν Νταρκ ξυπνάει μέσα της η επιθυμία να γίνει ηθοποιός. Μάταια όμως, καθώς η αποτυχία της στον υποκριτικό τομέα την οδηγεί ξανά στο δρόμο της πορνείας. Η ταινία δεν κάνει άμεση αναφορά στο ζήτημα την πορνείας, αλλά αναφέρεται στη δυσκολία επικοινωνίας των ανθρώπων και την επιλογή μίας ψευδούς ελευθερίας του ατόμου. Ο τρόπος κινηματογράφησης του προσώπου της Karina από τον Godard είναι απίστευτος καθώς την βλέπουμε σχεδόν ανέκφραστη, ανέμελη, να τραγουδά ή να χορεύει , να καπνίζει στους δρόμους του Παρισιού. Η κίνηση της κάμερας είναι αρκετά ελεύθερη και οι σκηνές είναι αποσπασματικές, γεγονός που κρατά τον θεατή σε μία διαρκή αγωνία για την τύχη της όμορφης Nana. Ο Godard δίνει στο ρόλο αυτό την κατάλληλη αίσθηση καθώς η γυναίκα σε αυτή την ταινία παρουσιάζεται ως προϊόν εμπορίου, σαν ένα αναλώσιμο σώμα και μία εικόνα , μέσα από την οθόνη, που τοποθετείται αναλόγως στο περιβάλλον της πορνείας.

    Η επιρροή των γαλλικών ταινιών της nouvelle vague στο κοινό ώθησε τη κυβέρνηση της Γαλλίας να ενισχύσει τη βιομηχανία του κινηματογράφου με μεγάλες επενδύσεις. Συγκεκριμένα, η βιομηχανία υποστήριξε το ''Νέο Κύμα'' μέσω της διανομής, της προβολής των ταινιών αλλά και τελικά της παραγωγής τους. Ο σκηνοθέτης που φάνηκε να γνώρισε μεγαλύτερη και ευρύτερη επιτυχία μέσα από τους κόλπους της γαλλικής nouvelle vague ήταν ο Jean-Luc Godard, ο οποίος μέσα από τις ταινίες του κατάφερε να γίνει ένα σύμβολο επανάστασης στον κινηματογράφο με ιδιαίτερο ύφος, αισθητική και τρόπο κινηματογράφησης, αλλά και σκιαγράφησης των ηρώων του. Ένας άνθρωπος-διαμάντι του παγκόσμιου σινεμά που έχει επηρεάσει και θα συνεχίσει να επηρεάζει κινηματογραφιστές και κινηματογραφόφιλους με το ιδιαίτερο κινηματογραφικό του βλέμμα.